cerkak-jawa

Sedulur kesandhing

“Ayo Lik dolan ning pasar malem,” Ayuk ngrengek karo nggeret tangan Likne nuju panggonan pasar malem.

“Mengko dhisik ta ndhuk, wong Lik Man lagi wae bali kerja kok. Ben leren-leren dhisik,” Ibune ngereh-reh anak wadone.

“Mengko ndhak selak tutup Lik pasar maleme ayoo ta,” bocah umur limang taun kuwi ora gelem nggugu kandhanane Ibune.

“Yo ndelok karo Bapak wae,” Bapakne uga melu ngereh-reh.

“Emooh. Ayo ta Lik nontan pasar maleem,” pancen wiwit umur rong taun kuwi Ayuk luwih kulina karo Paklikke tinimbang karo wong tuwane dhewe. Sanajan dudu Lik kandhung, amarga Parman kuwi urip lola wiwit sekolah ning SLTP, banjur karo Bapak lan Ibune Ayuk diajak manggon ana omahe lan dianggep kaya adhine dhewe. Lulus saka SLTP Parman diajak kerja dadi kuli bangunan, amarga Bapakne Ayuk ya namung kuli bangunan dadi ora nduwe wragad kanggo nyekolahke Parman.

Parman kuwi bocahe sregep lan tanggap karo gaweyan. Yen ana ing omah uga asring ngrewangi mbakyune, mbuh kuwi nyapu apa asah-asah. Pancen nalika kuwi mbakyune lagi mbobot anakke kang nomer lima, yaiku Ayuk.

Nalika Ayuk wis lair, Parman uga asring ngrewangi momong sadurunge mangkat nyambut gawe. Amarga kerjane mlebu jam 8, lan wayah kuwi Mbakyune lagi repot ngrumati kakang lan mbakyune Ayuk kang umure ya rengket-rengket. Bisa dibayangake kaya piye repote lan kaya piye kempriyeke omah kuwi jalaran akeh bocah cilik.

Tansaya gedhe Ayuk tansaya raket karo Likke. Yen ana apa-apa mesthi Lik Man luwih ngerti dhisik tinimbang wong tuwane. Malah kala-kala wong tuwane takon babagan Ayuk ning adhi angkate kuwi.

Saiki ayuk mlebu ana ing SMA 1 Demak. Praupane wis ngatanake dewasa. Bocahe ayu, memper kaya jenenge. Ora namung ayu, nanging uga sregep, grapyak lan tansah gawe wong liya seneng yen ana ing sisihe amarga bocahe crewet lan seneng ndhagel.

Tansaya suwe tuwuh krenteg ing atine Parman, krenteg kang ora kaya adat sabene yen ana ing cedhake Ayuk. Atine nratap nanging ora gelem ngadoh saka kenya kuwi. Kamangka wektu samono Parman uga durung gelem rabi, sanajan kangmas lan mbakyune wis ngongkon supaya enggal rabi. Malah tau digolekake calon barang, nanging Parman isih durung gelem. Amarga ana ing telenging atine isih ngenteni ponakan kuwi. Sanajan ponakan, nanging dudu ponakan kandhunge dhewe.

Parman durung wani nelakake rasane marang kangmas lan mbakyune kuwi, apa maneh marang bocahe dhewe. Dheweke ngerteni yen Ayuk kuwi isih SMA, isih adoh anggone mikir omah-omah. Wis ben tresnane mlaku apa anane. Parman uga ngrasa pakewuh yen arep ngepek anak kangmase sing sasuwene iki wis ngrengkuh dheweke kaya adhine dhewe.

Parman uga nduweni rasa wedi yen ponakane kuwi ora gelem nampa tresnane. Apa maneh yen ndelok umure wis 30 taun, sanajan Ayuk dhewe isih umur 15 taun. Nanging ya kepriye maneh, rasa kuwi tansaya suwe tansaya gedhe. Nanging Parman isih ngajeni marang kulawarga kuwi, sithik akeh ngrewangi yen kulawarga kangmase kuwi lagi susah.

“Ndhuk yen butuh dhuwit kanggo mbayar sekolah njaluk Lik Man wae,” omonge Parman marang ponakane nalika arep mangkat sekolah. Wektu kuwi wong tuwane Ayuk lagi ora ning omah.

“Lha mengko ndhak dhuwite Lik Man entek. Aku tak njaluk Ibuk wae, apa kang Nur yen wis bayaran,” semaure Ayuk pakewuh.

“Ora papa, Lik Man isih nduwe dhuwit. Bayarane Lik Man isih turah nak trimo gawe ngwragadi Lik Man dhewe. Tur maneh kangmasmu kuwi yo butuhe akeh, anake isih cilik, kamangka gaweyane yo padha karo Lik Man. Apa maneh Kang Rokim kae, bojone lagi mbobot tuwa, mesthi wae butuh dhuwit akeh kanggo babaran,” Parman njelasake supaya Ayuk ora pakewuh yen nembung dhuwit karo dheweke.

Ayuk sajak mikir, dheweke mbenerake apa kang diomongke Likne kuwi. wusanane “Iyo Lik maturnuwun, pancen aku wis didhawuhi Pak guru supaya enggal mbayar SPP sing wis nunggak telung sasi.”

“Nyo iki, mengko nak kurang ngomong karo Lik Man,” Parman ngulungake dhuwit atusan ewon limang lembar.

“Maturnuwun ya Lik, yawis aku tak mangkat sekolah dhisik,” kandhane Ayuk bubar nglebokake dhuwit mau ning njero tase.

“Ya ngati-ati,” ing njero atine Parman ngalem ponakane kuwi amarga ora gelem ngrepoti wong liya.

Tansaya gedhe Ayuk ngrasakake yen ana sing ora beres ing awake. Kadadeyan kuwi dialami nalika Lik Man lunga jalaran ana proyek ing Medan watawis sesasi. Dheweke ngrasa kaya ana sing ilang. Biyasane dheweke gojeg karo Likne kuwi, nanging saiki sepi. Dheweke asring ngalamun mikirake Lik Man.

“Kowe ngapa ta ndhuk wiwit wingi kok ngalamun wae?” pitakone Ibune.

“Boten punapa Buk,” semaure Ayuk ora prelu dawa-dawa. Amarga pancen lagi males guneman karo sapa-sapa.

“Apa kangen karo Bapak?” Ibune nakoni maneh. Naning ora ana balesan swara saka Ayuk.

“Wong yo rong minggu maneh Bapak lan kakangmu padha bali.”

“Lha Lik Man punapa boten tumut wangsul Buk?” pitakone Ayuk.

“Ya melu bali. Ooo sajake kowe ki ngangeni Likmu ta?” dhedhes Ibune.

“Aaah boten kok Bu. Kula ngangeni sadaya. Nggih mpun Bu kula badhe ing kamar rumiyin,” Ayuk enggal-enggal mlebu kamar supaya Ibune ora tambah ngonangi yen atine lagi semrawut mikirke Lik Man.

Nanging Ibune wis kadhung curiga karo anak wadone kuwi. Janjane mono wis dikuwatirke wiwit suwe yen adhi angkate lan anakke kuwi padha thukul rasa katresnan. Amarga rakete sesambungan kekarone. Mula dheweke ngongkon supaya adhine kuwi enggal rabi. Supaya ora dadi omongan tangga teparo yen ngepek ponakane dhewe. Sanajan dudu sedulur kandhung, nanging wis suwe anggone manggon saomah.

“Kring-krong,”swara HPne Ayuk muni. Metu tulisan ing layare “Lik Man”. Age-age HP mau disawut lan dipejet tulisan “terima”

“Halo Lik Man piye kabare?”

“Apik cah ayu. Kowe lan Ibu piye? Kasarasan ta?” pitakone Parman saka njero telepon.

“Sehat kok Lik. Kapan bali ta Lik?”

“Sesuk seminggu ngkas. Wis kangen po?” pitakone Parman mbeda.

“Kok suwemen. Ya kangen ta, ning kene ora ana sing tak kathaki maneh ki,” semaure Ayuk ganti mbeda Likne.

Amarga proyek kang adoh lan suwe kuwi, sesambungan anatane Lik lan ponakan tansaya raket. Nanging rakete ora kaya sedulur, raket cara dene wong kang lagi nandhang kasmaran. Parman asring ngalem Ayuk, lan Ayuk uga ora suwala.

Nalika Parman bali lan pethukan karo Ayuk, kekarone padha isin-isinan. Kahanan iki ndadekake gumun wong tuwane Ayuk.

“Ndhuk, Man, reneya aku arep omong,” omonge Pak Darjo, Bapakke Ayuk. Ing sisihe wis ana bojone, sajak arep nakoni perkara kang wigati.

Sawise Parman lan Ayuk Lungguh, banjur Darjo miwiti gunemane.

“Jan-jane ki ana apa karo kowe cah loro? Kok kayane ana sing ditutup-tutupi saka aku,”

“lha wonten napa ta Pak?” semaure Ayuk ethok-ethok ora ngerti.

“Kaya ana sing beda saka kowe cah loro. Biyasane mono yo guyon cah loro ora kena dipisah. Nanging saiki kok sajak isin lan padha ngadoh. Ana apa Man?.”

“Mboten wonten punapa-punapa kok Kang.” Semaure Parman sacukupe.

“Wis ta, ora semang ditutup-tutupi. Ibu lan Bapak kuwi wis tau enom. Wis ngerti kahanan kaya mangkene iki. Mongko yo kowe wis ora cilik maneh Man. Lan kowe ndhuk, saiki ya wis tutug anggonmu sekolah,” ngendikane bojone Pak Darjo kuwi.

Parman sajak arep ngomong nanging wedi, banjur nutup cangkeme maneh.

“Piye Man? Ngomonge sing arep mbok omongake. Ora usah wedi. Kowe kuwi wis kaya adhiku dhewe,” Pak Darjo ngonangi yen Parman arep miwiti guneman, nanging dipunggel ora sida.

Sadurunge ngomong, Parman nyawang kenya ayu kang ana ing sisihe.

“Nyuwun sewu lho Kang, Yu. Sejantasipun kula remen kaliyanponakan kula piyambak,” semaur Parman karo nyawang kenya ing sisihe. Sing disawang ndingkluk lan isin.

“Aku kuwi wis ngira sadurunge. Nanging marga kowe kuwi sedulur aku ora wani nakoni piye-piye,” ngendikane Ibune Ayuk.

“Kowe kuwi wis dak anggep adhiku dhewe Man. Wiwt Ayuk durung lair kowe wis manggon saomah karo aku. Mangka aku ya pakewuh karo tangga teparo. Sanajan kowe dudu adhi kandhungku, nanging wis taunan anggonmu saomah karo anakku,” jlentrehe Pak Darjo.

“Nanging ya kepriye maneh yen tresna wis ora bisa dikapakna. Yen Gusti wis nggariske, sapa sing bisa suwala. Lan kowe piye ndhuk Yuk?” pitakone Pak Darjo marang anakke.

Sing ditakoni namung manthuk karo ndhingkluk sajak isin.

“Piye Bu?” Pak Darjo ganti nakoni bojone.

“Aku mono manut wae Pk, piye sing apik. Yen padha seneng ya ora papa. Marga ya pancen ora ana darah sedulur. Perkara tangga teparo ngomong apa kuwi rak wis biyasa. Mengko suwene dina ya bisa ngerteni.”

“Yawis yen pancen mangkono Bapak lan Ibu ngrestani. Man aku titip anakku wedok marang kowe,” ngendikane Pak Darjo nyawang Parman kanthi sorot kang landhep.

Parman manthuk nyaguhi, lan mantepake kangmas lan mbakyune yen dheweke bakal njaga kenya kang ana ing sisihe kuwi.

Sanajan umure 15 taun luwih tuwa tinimbang Ayuk, nanging kekarone isih pantes sesandhingan. Prawakane Parman kang gagah dhuwur, sanajan ireng marga kerja bangunan, nanging Parman nyenengake yen disawang. Eseme manis lan sikepe sopan marang sapa wae, ndadekake dheweke diajeni marang wong liya. Ayuk uga katan ayu ana ing sisihe Parman. Awakke dhuwur lencir lan eseme grapyak marang kabeh tamu kang teka wektu kuwi kanggo mbekeki donga restu marang temanten kakung lan putri.